İşten kendi isteğiyle ayrılan işçinin kıdem tazminatı alabilmesi için yalnızca haklı bir gerekçeye değil, aynı zamanda bu gerekçeyi doğru ifade etmesine de ihtiyaç var. Aksi halde, haklıyken haksız duruma düşebilir.
Kıdem tazminatı, işçinin en önemli güvencelerinden biri. Ancak kendi isteğiyle işten ayrılan bir işçinin bu hakkı elde edebilmesi, istifasını nasıl gerekçelendirdiğiyle doğrudan bağlantılı.
Habertürk yazarı Ahmet Kıvanç, haklı fesih durumlarında işçinin dikkat etmesi gereken kritik ayrıntıları kaleme aldı. Yazıya göre; “kişisel sebepler” gibi yuvarlak ifadelerle yapılan istifalar, işçiyi tazminat hakkından mahrum bırakabiliyor. Üstelik ihbar tazminatı ödeme riski de doğabiliyor.
Haklı sebeple işten ayrılan işçiler kıdem tazminatı alabilirler. Kanuna göre, işçinin haklı fesih yapabileceği haller şöyle:
“– Yapılan iş, işin niteliğinden doğan sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa.
– İşçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluştuğu işveren ya da başka bir işçi bulaşıcı hastalığa veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa.
– İşveren iş sözleşmesi yapılırken esaslı noktalardan biri hakkında gerçeğe uygun olmayan bilgi verirse, yanlış vasıflar veya şartlar göstererek işçiyi yanıltırsa.
– İşveren işçinin veya aile fertlerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak şekilde sözler söyler, davranışlarda bulunursa veya işçiye cinsel tacizde bulunursa.
– İşçi başka bir işçi veya üçüncü kişiler tarafından işyerinde cinsel tacize uğrarsa ve bu durumu işverene bildirmesine rağmen gerekli önlemler alınmazsa.
– Ücret zamanında ve eksiksiz ödenmezse.
– İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süreyle işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıkarsa.”
HAKLI İKEN HAKSIZ DURUMA DÜŞMEYİN
İşçi söz konusu hallerde, ihbar süresini beklemeden iş akdini derhal feshedebilir. İşveren, bu gerekçeyle iş akdini fesheden işçiye kıdem tazminatını ödemek zorundadır.
İşçi açısından en yaygın haklı fesih sebebi ücretinin süresinde ve eksiksiz ödenmemesi oluyor. Bayram tatilindeki veya fazla çalışma ücretinin ödenmemesi de bu kapsamda yer alır.
İşçinin alınterinin karşılığı ücret kanun tarafından güvence altına alınmıştır. İşçinin ücretini tam ödemeyen, süresinde ödemeyen işveren ceremesini çeker. İşçi bu gerekçe ile işten ayrıldığında işveren kıdem tazminatını ödemese bile dava açtığında kazanır.
Ancak, işten ayrılırken hukuki yardım almayan işçiler çoğu zaman haklı iken haksız duruma düşebiliyor. Ücreti ödenmediği için haklı bir sebebi var iken işverene verdiği yazıda “Kişisel sebeplerle işten ayrılıyorum”, “Gördüğüm lüzum üzerine işi bırakıyorum” şeklinde ifadelere yer verebiliyorlar. İşçi istifa yazısında bu tür ifadelere yer verdiğinde hem kıdem tazminatı hakkını kaybeder hem de işverene ihbar tazminatı ödemek zorunda kalabilir.
HAKLI FESİHTE 6 GÜNLÜK SÜREYE DİKKAT
İşçinin derhal fesih hakkını, fesih sebebini öğrendiği günden başlayarak 6 iş günü içinde yapması gerekir. İşçi geç öğrenirse derhal fesih hakkı fiilin gerçekleştiği tarihten itibaren bir yıl sonra ortadan kalkar. Ücretin zamanında ödenmemesi durumu devam ediyorsa 6 günlük hak düşürücü süre işlemez. Altı gün içinde fesih hakkını kullanan işçi ihbar süresine uymadığı gerekçesiyle ihbar tazminatı ödemez.
İŞÇİ HANGİ DURUMLARDA KIDEM TAZMİNATI ALABİLİR?
İşçi normalde kıdem tazminatını emekli olduğunda, erkek işçi askerlik sebebiyle işten ayrıldığında, kadın işçi evlendikten sonra bir yıl içinde işten çıktığında alabilir. Haklı sebeple istifa dışında kendi isteğiyle işten ayrılan işçinin kıdem tazminatı alabilmesinin bir başka yolu da işe giriş tarihine göre değişen yaş dışındaki emeklilik koşullarını yerine getirmesidir.
