Aşik Daîmî

“Reseyena Heqî de însonû rê qilawuzo pîl vîjdan o.”

Nameyê aşik Daîmî yo ke maye û pîra gureto Îsmail Aydin o. Aşik Daîmî 1932 de Estemol de amewo rîyê dîna. Aşik Daîmî, hetê kokê pêra xo ra Erzinganiz bîyo. Hervo 93(1877-1878) ra dima şîyê Estemol. Vatena çêna Aşik Daîmî Yadîgar Aydin Orhanî ra; Aşik Daîmî azê îmam Rizayî ra bîyo. Hona 6 serrî bîyo ke şîyê Têrcan de dewa Kara Huseyîn. Aşik Daîmî îta kirmanckî musawo. Dima şîyê Sêwaz-Kangal de dewa Elalîbeyî. Îta kî kurmancî musawo. Hervo cîhanê II. de reyna cêrê ra Têrcan de dewa Kara Huseyîn. Îsmaîl Aydin ravêr Têrcan, dima Mose ra pêrabeste dewa Kara Hüseyin de bîyo pîl. Aşik Daîmî 7 domomûnê çêyî ra hîreyin bîyo. Nameyê pîyê pî; Bava Dursun, nameyê pîyê maye; Bava Usiv bîyo. Nameyê pîyê xo; Dede Musa, nameyê maa xo; Ana Selvîye bîya. Musa ve Selvî domonûnê apê jûvînî bîyê.

Kalikê Aşik Daîmî, hurdemîna kî hunerkê sazî bîyê. Na sevet ra o kî rew kuto ra sazî ser. Eke amewo 7 serrî dersê xoyê verênî kalikê xo Bava Dursun ra guretê. Malimê Aşik Daîmîyê verênî Dede Potîk û Eyup bîyê. Dima  Davut Sularî deva-deve 2,5 serrî ci rê malimên kerda, ci rê raye salix da. Hata 12,5 serrî leyê Davut Sularî de fetelîyo û ci ra zaf çî musawo. Aşik Daîmî hewno xo de destê pîrî ra bade simito û nîya kuto ra raye. Na waxt ra dima mahlawa Aşik Daîmî gureto. Nara tepîya endî hem cinito hem kî vato.

Aşik Daîmî, esero verên; “Bir Seher Vaktinde İndim Bağlara” 1948î de viraşto. Aşik Daîmî endî dewe ve dewe, sûke ve sûke fetelîyo. Gundê ey de çiqaşê hunermendê qedirberzî bîyê, pêrune de amo têlewe. Aşik Veysel, Aşik Alî Îzzet, Aşik Dursun Cevlanî, Aşik Davut Sularî nînû ra tayê bîyê…
Aşik Daîmî, 1951de Gulsum Xanime de zewejîyo. Aşik Daîmî 1953 de Behçet Kemal Çaglar ra pîya Radyoyê Estamol de program ke viraşto 20 serrî bîyo. 28 serrî de bîyo esker. 1960 de İsparta ra bîyo terhîs. Eskerîye ra ver pîyê xo qezeya trafîkî de vînd kerdo. Domonê xo rind biwanê deyin şîyo Erzingan. Îta 2 serre mendo. Mektevê domonûnê xo ra dima oncîya cêro ra Estemol. Naca xeylê serrî Radyoyê Estemol de gurîyo. Hete ra kî jû sazxane kerdo ra. Naca zaf telebeyî resnayê. Derbeya 12 êlule de tayê eserê xo, dewlete qarsê domonûnê xo mebo deyin vêsnitê. 17.04.1983 de şîyo heqîya xo. Mezela xo leyê turbeya Karacaahmet der a.

Aşik Daîmî roze ve roze ke bîyo namdar, eve tirkî “Daimi Baba” û jêde “Aşik Daîmi” ra name bîyo. Cênîya xo Gulsum Xanime (Balabanize) ra 7 domonê xo bîyê. Nê domonû ra jû Kazim Aydin o. Kazim Aydin vejîyo ko. Serî ra zaf nêvêro, 1981 de Pulemurîye-Goburge (Kırkmeşe) de kunê têkewtiş. Eve dirvetin kunê jû çêyî. Naca gereyê cênîya Memê Şîayî ra sevev 3 hevalûnê xo ra pîya kişîyo.  Gulsum Xanime ke zaf berva, dezê xo ra kilama “Ne Ağlarsın Benim Zülfü Siyahım” vata.

“Ne ağlarsın benim zülfü siyahım
Bu da gelir bu da geçer ağlama.
Göklere erişti figânım ahım
Bu da gelir bu da geçer ağlama.

Bir gülün çevresi dikendir hardır
Bülbül har elinde ah ile zardır.
Ne olsa da kışın sonu bahardır
Bu da gelir bu da geçer ağlama.

…”

Aşik Daîmî 51 serrî de merdo. Xo dima deva-deve 900 eserî pey de verdê. Nê jêderî tirkî yê, eve kirmanckî û kurmancî kî kilamî viraştê û vatê. Nînû ra jûye kilama Ahmet Sarigulî  “Oy melemî melemî” ya. Kilama ke kurmancî vata “Ez Qurbanim Le Le” ewro herkes kî zoneno. Kirmanckî û kurmancî zaf kilamê xo bîyê hama ewro hayîgê zafê tenû nîme. Aşik Daîmî Tirkîya û Ewropa de zaf cawû de konserî dê. Zaf plak û kasetî kerdê pir.

Şîîrê Aşik Daîmî de înson, heskerdiş, tasavvuf, qurvete, tavîat, haştîye, zaf cawo de giran cênê. Hama tayê şîîrû de meseleyê sîyaset kî ca gureto. Vajîme, şîîrê “Korkmayız Yerimiz Zindan Olsa da”, “Gelin Devrim Saflarına”, “1978 (Maraş’a Hele Maraş’a), “Güzel Halkım Senin İçin, “Bu Bozuk Düzenden Feragat Eyle”, “Yoksulluğun Derdi Nice Olur Böyle”… Jêde mebe kî tayê şîîrû de miletperverên kî vêneme. Vajîme; “Kore”, “Ya Ne Zannedersin Sen Bu Milleti”, “Biri Hacı Bektaş Biri Atatürk” nînû ra tayê yê.

Aşik Daîmî, însonîye her çîra berz vênita. Şîîrê xo “Alevîysem Sünniysem Ne Çıkar” de vano:

“Göremiyorsam gerçek varlığı 
Sünniysem Aleviysem ne çıkar
Sanat edindiysem sahtekârlığı
Sünniysem Aleviysem ne çıkar

…”

Aşik Daîmî jê pêro rayverû, raye-erkan-meydan ser o weşîya xo ramita. Deyîşa xo; “Ben Kendimi Bilmez miyim” de vato:

“Hem evrenim hem zerreyim
Ben kendimi bilmez miyim
Zerre içinde zerreyim
Ben kendimi bilmez miyim

Hata bende hakir benim
Hizmet ehli zakir benim
Dost katında bakir benim
Ben kendimi bilmez miyim

…”

Aşik Daîmî, jê pîrê verênû bingeyê Raa Heqîye çik ê zaf rind zonito û ey kî “enel haq” vato. Ey ra gore kî însonî wayîrê xoserîya xo yê. Talî û tecelê xo destê xo ra anê hure. Şîîrê xo “Madem ki Ben Bir İnsanım” de vato:

“Kainatın aynasıyım

Madem ki ben bir insanım

Hakkın varlık deryasıyım

Madem ki ben bir insanım

 

İnsan Hak’ta Hak insanda

Ne ararsan bak insanda

Çok marifet var insanda

Madem ki ben bir insanım

 

Tevrat’ı yazabilirim

İncil’i dizebilirim

Kuran’ı sezebilirim

Madem ki ben bir insanım

 

Enel hakkım ismim ile
Hakka erdim cismim ile
Benziyorum resmim ile
Madem ki ben bir insanım…”

Aşik Daîmî ozano de pîl bîyo. Hem îtîqatê xo ser o, hem kî welatê xo ser o çike waşto o vato. Mi ke qerarê na nuste da, nîya da ke zaf qeraro giran do. Çike vênit ke herkes Aşik Daîmî de çike waşto o dîyo.

*Bu yazı hazırlanırken; kızı Yadigar Aydın Orhan’a sorduğum sorular üzerine aldığım cevaplardan, Yadigar Aydın Orhan’ın, “Âşık Dâimi Hayatı ve Eserleri” adlı eserinden, Süleyman Zaman’ın, “Derinliklerin Ozanı Aşık Daimi” eserinden, 

https://tr.wikipedia.org/wiki/A%C5%9F%C4%B1k_Daimi   http://alevinet.com/2013/04/19/asik-daimi/ http://www.hbvdergisi.gazi.edu.tr/index.php/TKHBVD/article/viewFile/286/278,            http://www.edebiyatvesanatakademisi.com/asik-edebiyati-asiklar/tercanli-asik-daimi-hayati-ve-sairligi-236.aspx

www.youtube.com sitelerinden de istifade edilmiştir.