Dersim son yıllarda artan sorunlarına bir yenisini daha ekledi: Genç göçü. Dersimli gençler neredeyse kitlesel bir şekilde şehri terk ediyor. Yasal ya da gayrı meşru yollarla, herkes gözünü yurt dışına dikmiş durumda. Gençler şehirde yaşamalarının önündeki en büyük engelin işsizlik olduğunu söylüyor.
“Bir gelecek görmüyorum” diyenlerin oranı yüzde 30
Dersim’de 168 gencin katılımıyla yapılan bir anket çalışması; gençlerin yaşadığı sorunlar hakkında önemli fikirler verdi. Araştırmaya göre; gençler geçinemiyor, borçlarını ödeyemiyor, çoğu işsiz ve geleceğini ülke dışında arıyor.
Ankette öne çıkan sorular ve verilen yanıtlar şöyle:
“Geçinebiliyor musunuz” sorusuna gençlerin yüzde 69,9’ u “hayır geçinemiyoruz” yanıtını veriyor.
“Son altı ayda ödeyemediğiniz borcunuz oldu mu” sorusuna yüzde 53 “Evet oldu” diyor.
Gençler Dersim’de en temel sorunlarının yüzde 29,5 işsizlik; yüzde 22,4 ile sosyal aktivite eksikliği, yüzde 19,1 uyuşturucu madde kullanımı, yüzde 12 ile gelecek kaygısı olduğunu söylüyor.
Gelecek kaygısı en öne çıkan sorun. “Geleceğinizi nerede görüyorsunuz” sorusuna Dersimli gençlerin yüzde 30,6’sı “bir gelecek görmüyorum”, yüzde 24’ü ise “yurtdışı” yanıtını veriyor.
Üniversite gençliğinin yüzde 65’i ilde kalmayı düşünmüyor
Tunceli Valiliği’nin yaptığı araştırma da bu verileri kanıtlar nitelikte. Araştırmada “Tunceli’de sanayinin olmaması veya yetersiz olması, güvenlik, fiziki şartların zorluğu, tüketim bölgelerinden uzak olması, bölgede tesislerin düşük istihdam kapasiteyle çalışması işsizliğin en önemli nedeni olarak görünmektedir. Bütün faktörler üniversite mezunlarının başka illere gitmesine neden olmaktadır” vurgusu yapılıyor ve şu veriler paylaşılıyor:
“Üniversite gençlerinin önemli bir kısmı mezun olduktan sonra bu ilde kalmayı düşünmemektedir (Yüzde 65). Kalmayı düşünenlerin oranı sadece yüzde 25’tir. Kalmak isteyenlerin yarısı ilin coğrafi ve kültürel yapısının ilde kalmalarında önemli bir etken olduğunu belirtirken, akademik kariyer hedefi beklentisi olanlar da yüzde 13’ü oluşturmaktadır. İlde kalmak istemeyenlerin dörtte biri (yüzde 23) iş olanaklarının kısıtlı olmasını ana neden olarak göstermektedirler. Diğer sebepler ise kendi memleketlerine dönme (yüzde 13), ilin küçük olması (yüzde 11), sosyal hayatın sınırlı olması (yüzde 10) ve ekonomik gelişmemişlik isteğidir. Kalmak için ise iş olanaklarının artırılması gerektiğini düşünenler, katılımcıların yaklaşık üçte birini oluşturmaktadır. “Ekonomik ve sosyal hayat gelişirse ilde kalırım” diyenlerin oranı ise yüzde 26 ile ikinci sıradadır. İlde kalmak için eğitim faaliyetlerinin iyileştirilmesi, ulaşım ve altyapı sorunlarının giderilmesi, hayat pahalılığının azalması gerektiğini düşünenler de mevcuttur.”
“Herkes gitmek istiyor”
Biz de Dersimli gençlere umutlarını ve gelecek beklentilerini sorduk.
Yeliz K. Sorumuza ilk yanıt verenlerden. Şöyle konuşuyor: “Şahsen benim Dersime karşı bir umudum kalmamış artık. Çünkü Dersim eski Dersim değil. Sebebi zamanla değişen, kendi esnafımız, kendi milletimiz. Eskiden nasıl diyeyim, asimile olmamak için uğraşırken şimdi otomatikman asimile olduk. Gençlik konusuna gelirsek kimse kalmadı zaten burada. Herkes olabildiğince il dışına ve yurt dışına kaçmaya çalışıyor. Ben de onlardan biriyim. Uğraşıyoruz ama günümüz şartları ve eldeki imkanlardan dolayı gidemiyoruz. Ama umut konusunda geleceğe yönelik hiçbir umudum yok.”
Peki neden gitmek istiyor Yeliz K. Bu soruya da şöyle yanıt veriyor: “Nasıl anlatayım, bir genç olarak bir gelecek görmüyorum, üniversite bitirdim. Günümüzde çok istihdam olmasına rağmen adam aranmıyor. O yüzden yurt dışına bir nevi kurtuluş olarak görüyorum. Kendi geleceğim için yani. Çünkü burada yapacak bir şey yok.”
“Legal ya da kaçak yollarla herkes gitmenin yolunu arıyor”
Deniz T. İse hayallerini bu ülkede gerçekleştiremeyeceğini düşünüyor ve şu ifadeleri kullanıyor:
“Gençlerin hepsi hani yurt dışına gideceğiz diyoruz. Gerek kaçak yollarla gerek legal yollarla herkes bunun yolunu arıyor. Mesela Viyana Üniversitesi’nde felsefe yazıp gitsinler. Bunun dönemle ilgisi de yok, Türkiye hep böyleydi. Hiç değişmedi ki. Yani bu gidecek başka biri gelecek, o gidecek başka biri gelecek. Orta Doğu’nun bataklığına saplandık biz kurtulamıyoruz. Hepimiz okuma oranının ne kadar yüksek olduğunu biliyoruz zaten. Ama iş imkânı noktasında mecburen beyin göçü veriyor Dersim. Çünkü sağlanan herhangi bir iş olanağı yok. Bu noktada hem buralı insanların burada iş bulabilmesi adına hem bilim insanlarının burada çalışabilmesi adına iş olanaklarının gelişmesi, sanayinin gelişmesi, turizmin gelişmesi gerekiyor. Ki buna çok elverişli bir yapımız var.”
“Ailem de yurtdışında daha iyi olacağımı düşünüyor”
Ozan A. Ş. İse Dersim’de yaşamaktan mutlu olduğunu ama pek çok genç gibi kendisinin de yurt dışında yaşamayı hayal ettiğini söylüyor, ama sonra tekrar Dersim’e dönmek istediğini de ekliyor. Çünkü diyor “Bu bizim beklentimiz değil, bizden beklenenler var.” Ve şöyle devam ediyor:
“Beklentilerimi burada şu an sağlayamıyorum. Bu şehirde pek bir imkân bulamıyoruz. Hem çalışmak adına hem kendimizi geliştirmek adına. Bunun için yurt dışına gitmek istiyoruz. Ve ailelerimizin birçoğu da bunun için bizi yönlendiriyor. Ailem yurt dışında daha iyi olacağımı düşünüyor. Çünkü burada ekonomik şeyler belli, imkanlar belli. Mesela yurt dışında çalıştığımızın karşılığını alabiliyoruz. Belki fazlasını bile alabiliyoruz ama hani burada çalıştığımız zaman rahat yaşayamıyoruz. Kurduğun hayalleri de bir nevi askıya alıyorsun ve sadece günü geçirmek adına yaşıyorsun. Genelde insanlar kendini geliştirmek için veya daha rahat bir hayat yaşayabilmek için yurtdışına veya il dışına gitmeye çalışıyorlar.”
