Şadi Aşiretinin Kökeni
Şadi Aşireti, tarihsel olarak Revvadi aşiretine mensup olup, soyunun Şeddadi hanedanına veya Selahaddin Eyyubi’nin dedesi Şadii Bin Mervan’a dayandırıldığı bilinmektedir. Selahaddin Eyyubi’nin de Revvadi aşiretine mensup olduğu tarihçiler tarafından aktarılmaktadır.
Şadi Aşiretinin Anadolu’ya Göçleri
Şadi Aşireti’nin Anadolu’ya göçleri farklı dönemlerde gerçekleşmiştir:
- Selçuklu Dönemi: Selçuklu birliklerinde yer alan Şadi aşiretine mensup topluluklar Anadolu’ya göç etmiştir.
- Moğol İstilaları: 1230’lardan itibaren Moğol istilaları nedeniyle Anadolu’ya yeni bir Şadi göçü gerçekleşmiştir.
- Safeviler Dönemi: Şadi aşiretinin Alevi mensupları Safevi Devleti’nin kurulmasında önemli bir rol oynamış ve Safevi şahları tarafından orduya alınmıştır. Bu dönemde aşiretin bir kısmı İran ve Horasan bölgesine göç etmiştir.
- Rus İşgalinden Kaçış: 1829 yılında Kafkasya’nın Rus işgaline uğramış olması nedeniyle Şadi aşiretine mensup bazı topluluklar Osmanlı Devleti’ne sığınmıştır.
Günümüzde Şadi Aşireti
Günümüzde Şadi Aşireti, çoğunlukla Erzincan, Dersim (Tunceli), Erzurum, Sivas, Gümüşhane, Bingöl, Elazığ ve Maraş kentlerinde yaşamaktadır. Batı Anadolu’daki farklı kentlerde de Şadi aşiretine mensup köyler bulunmaktadır. Ancak tarihleriyle bağlarını koparmayan topluluklar genellikle Dersim, Bingöl ve Erzincan bölgelerinde yoğunlaşmıştır.
Din ve Mezhep Yapısı
Şadi Aşireti mensuplarının bir kısmı Sünnilik, Alevilik ve Caferilik mezheplerine mensuptur:
- Sünniler: Çoğunlukla Şafii mezhebine bağlıdır. Karakoçan’daki bazı Şadi aileleri Hanefi mezhebine mensuptur.
- Aleviler: Dersim, Bingöl, Sivas, Erzincan, Gümüşhane ve Maraş’taki Şadi topluluklarının tamamı Alevi inancına sahiptir.
- Caferiler: İran ve Azerbaycan’daki Şadi aşiretine mensup topluluklar Caferi mezhebine bağlıdır.
Şadi Aşiretinin Boyları
Şadi Aşireti yedi kola ayrılmaktadır:
- Bilican Aşireti (Sağiler)
- Berlikî Aşireti (Çelğikiler)
- Gıresun Aşireti (Gebikanlar)
- Kobatan Aşireti (Şatiriler)
- Botukan Aşireti (Dıznabotlar)
- Butikan Aşireti (Sefikanlar)
- Giriyan Aşireti (Gulikanlar)
Bu boylara mensup topluluklar Erzincan Refahiye, Gümüşhane Şirana ve diğer bölgelerde dağılmıştır.
Dil Yapısı
Şadi Aşiretine mensup topluluklar ağırlıklı olarak şu dillerde konuşmaktadır:
- Kürtçe
- Azerice
- Farsça
- Zazaca
Cemal Abdal ve Şadi Aşireti
Şadi Aşireti, Selçuklu döneminde Anadolu’ya gelen ve Yesevi geleneğinden olan Cemal Abdal ile yakın bir ilişkiye sahiptir. Karakoçan’da bulunan Cemal Abdal Ocağı’na bağlı olan Şadi toplulukları, tarih boyunca bu ocağın talipleri olmuştur. Cemal Abdal’la birlikte gelen Okçu Yusuf ve kardeşleri de bu aşiretin tarihine önemli bir şekilde etki etmiştir.
Cemal Abdal Ocağı, Tunceli Mazgirt, Karakoçan ve diğer bölgelerde Alevi geleneğinin yaşatıldığı önemli bir merkezdir.
