Na hîre-çor serrîyo ke Tirkîya de boyna weçîntayîsî yenê virastene. Vatena hukumdarunê dewlete ra gore ebe na weçîntayîsu Tirkîya bîya wayîrê nîzame de newe. Yane honde weçîntayîsî ser ba “nîzame newe” amey virastene. Gore na weçîntayîsu kî reydarunê Tirkîya na nîzamo newe qewul kerdo, poştî dê ci. Weçîntayîsê ke ameyî virastene raştîye de çixa weçîntayîsbî sero xeyle qal ame ra. Qerarê hukumdarunê dewlete be yê emperyalîstu bî, ser ba yînu na welatî de nîzamo de newe îcav kerdene. Na qerarê xo kî ebe dek u dolavî ra, zorê tifongu ra ard hurendî. Naye de kes nêşkîno ke postê xo de bilewuyo. Je vatena xo hukim ramenê, her çîyê na welatî kî kirisnenê benê. Qesa de bîne esta ke na nîzamo newe ser ba neçaru, ser ba feqir u fiqaru rind nîyo. Qalê efendîyu mekerîme, feqir fiqare pêrsano. Oncî sarîyê ke kamîya xo nêna nas kerdene, en jede kî Kirmancî her ke şî kunê tenge.
Hîrîs u juya Usara Wertene 2019’îne de weçîntayîsê Şaredarîyu esto. Poştdarenîya MHP’yî ra AKP na nîzamo newe na ro. Hukmat çixa ke na nîzamo newe no ro, sarunê Tirkîya ra xeyle kes na kerdene ra rajî nîyo, na nîzamî qewul nê keno. Hukmat be poştdarê xo kî na qesa rind zonenê. Naye ra kî beyan kerdo ke na weçîntayîsê Şaredarîyu ser ba ma zof mûhîmo; binge guretene nîzamo newe ra gore îlam îlam ke Şaredarîyê Metropolunê Tirkîya gereke era ma dest kuyê. Xora ke ma Şaredarîyunê Metropolu nê guret, bibo ke nîzamo newe birijîyo, wedarîyo…
Weçîntayîs de Sukê Kirmancu
Hukmat ke camaatê haştîye texelna, dest kerd ci hem sîyasetdarunê Kirmancu ra xeyle keşî, hem kî Hemserverunê Şaredarîyunê Kirmancu eştî zere. Ebe qeyumu ra îdareyê Şaredarîwu guret destê hukmatî. Bê siko ke Kirmancî na kerdenu ra rajî nîyê, na kerdenu qewul nê kenê. Na raştîye weçîntayîsê Şaredarîwu de kî rinda rind bena eskera, yena verê çimu. Na qesa roza ewreyene ra alem eskera wa. Naye ra kî servere hukmatî nika ra beyan kerd, vake “xora ke yî suku de milet rey da temsîlkarunê HDP’yî onca yînu dame ra yan, qeyum rusneme serê yî Şaredarîyu”. Mana xo nawa ke “îradeyê sarê yî suku qewul nê kemê, weçîntayîsî kî nas nê kemê”.
İsonê yî suku beyan kenê ke hukmat nika ra tevdir ceno, esker u poleşîye ke yî suku de re qeydê yînu cenê yî cawu ke weçîntayîs de Şaredarîwu bice rê xo dest. Onca taye sukî u qezayê Kirmancu ameybî riznayene xeyle kes goç kerdbî, herkes hete ra şîbî. Yane îmkan çîno ke yî suku de ebe haqanîye weçîntayîs bêro virastene. Raştîyena esta ke Kirmancî onca sukunê xo re wayîr vejînê, qeretê haqanîye kenê. Hên awseno ke îsonê yî suku raye nê danê qeyumu. Vanê ke; “ma werte na homete de îradeyê xo kemê eskera, temsîlkarunê xo kî belî kemê. Xora ke sima vanê qewet u qudreta ma esto, îradeyê sima qewul nê kemê qeyum rusnemê serê Şaredarîyunê sima, xo re sima zonenê”.
Weçîntayîs u Dersîm
Dersîm çiko? Hete ra name ju îqrarîyo, reng u qomenîya de îsonetenîyo, berê tarixo de dergîyo. Ware qomenîya zereweşenîyo, jîyargeyê qomenîya Raa Haqîyo… Verê hukumdarenî u saltanatu de mazlum u nêçaru re meterisê hazar serruno.
Mana Dersîmî ser ba sarê Dersîmî çiko? Kilmek ra, name îsonetenîya ma wo… İsono ke vanê, berê qomenîyo. İson, ebe qomenîya xo îsono yane ebe kamîya xo. Haştîya ke wazeme, xoserenîya ke wazeme, têdustenîya ke wazeme ser ba îsonîyo; îsonetenî kî name kulî qomenîwuno. Xora ke ju qomenî ame riznayenî, ame axme kerdene, keşîyê a qomenî raştîye de îsonetenî ra vejînê; ca verde xoserenî u têdustenî, binê lingu de sonê!..
Xora ke haştîya, têdustenîya, xoserenîya; ebe raştîya xo ra! Raştîya to çika? Qomenîya tu ya. Qomenî çika? Çerx u pervazê kaînatî de ber u bîyayîsa de kaînatîya! Mekano ke ti teyî nîşta pê ra, mekano ke werte tarixo de derg de amo meyda, reng gureto; o rengî kî do to, qomenîya to o mekan be xu yo…
Raştîya xo ra vîyerdene ra îsonetenî nê bena, xoserenî nê bena, têdustenî nê bena!..
Xora ke ju partîye ya kî ju îdeolojî to raştîya to ra birneno ra, hete ra kî to de qalê xoserenî u têdustenî keno, o ca de ya nê zonaxenî ya kî nêto xiravin esto. Na qesa xora ser ba ma nê, ser ba kulî îsonetenî nîya ra.
Dersîmo ke name raştîya ma wo, name îsonetenîya ma wo ewro hama hama ke bîyo îssîz. Çi ra îssîzo? Herkes rind zoneno ke Dersîm sero polîtîka azbirnayîsî na ro. Ebe zor u zorbajenî ra, ebe azvurnayîsî u mefenî ra kenê ke toz reçê ma erzê. Na kerdene qesa roza ewreyene kî nîya, tarixo de dergî ra nato ke nîya ro. Çiko? Polîtîka azbirnayîsî Cumuratî ra dime her ke şî kerdo çîp, kerdo giran. Ebe na kerdenu miletê ma raştîya ma ra birno ra, werte mizxelî de rîme, nêşkîme rawa xo tever kerîme. Naye ra kî nêşkîme xo rind biseveknîme, emeg u qeretê ma kî rinda rind cayê xo nê vîneno, binê lingu de some…
Naye ra gore sebkerîme? Gereke raştîya xo re, îsonetenîya xo re wayîr bivecîme… Qomenîya xo re… Werte homete de ebe raştîya xo cayê xo bicerîme… Ebe raştîya xo xoserenî, têdustenî u haştîye biwajîme, ebe raştîya xo ra na meselu ser qeret bikerîme. Yane xora ke sene polîtîka ramemê, gereke na polîtîka raştîya ma sero tê ra bo! Ewro reye dorme xo de nîyaderîme, hale Tirkîya u Verbaroza Wertîye bivînîme. Tenga ke miletî re arda! Tenga ke Kirmancu re arda! Cirmo ke Kirmancî oncenê! Hem hetê îtîqatî ra, hem kî hetê Kirmancenî ra cirmo ke Dersîm onceno! Hem emperyalîstu, hem kî dewletîyê dormî eskero ke, qewet u îmkano ke seferber kerdo! Hete ra jumîn de sare oncenê, hete ra kî sarê na welatu qir kenê. Miz u dumano…
Sarê Dersîmî kî werte na raştîye de ro, werte na tenge de ro.
Keso ke vano ez Dersîm re yarune, partîya ke vana ez Dersîm re yarune; gereke hem raştîya na rozu, hem kî raştîya Kirmancu rind bizono, polîtîka xo kî hen belî kero. Yane qederê Dersîmî xora werte çor kowu de nîyo. Kowunê Dersîmî ra dotî koyî estê, yî kî yê ma yê. Werte çor kowu de kî ju raştîye esta. Herkes gereke hem xatirê werte yî çor kowu, hem kî koyê kî kowunê Dersîmî ra dotîyê xatirê yî kowu bizono. Polîtîkawo şoreşger ser ba îsonetenîyo. Polîtîkawo ke cuavê na rozu nîyo, polîtîkawo ke îsonetenîya ma re hurmetkar nîyo, polîtîkawo ke emegê îsonê ma dana awe a polîtîka polîtîkawo de şoreşgere nîyo. Raştîye de o polîtîka be wayîrê xo ra kî ma de yar nîyê, lûzumîya yînu kî çîna.
Verê coyî îsonê ma wo ke hona Dersîm’de weşîya xo rameno yî, dime ra kî îsonê ma yê ke sukunê Tirkîya u Avrupa de weşîya xo ramenê gereke na raştîya xo xo vîra meke rê, alaqa xu ya polîtîka raştîya xo u yê na rozu ra gore belî ke rê.
İrade Dersîmî kerdena hukmatî ra ameybî gasp kerdene. Na weçîntayîs de gereke Dersîm oncî raştîya xo re wayîr bivecîyo; partîyê ke, sîyasetdarê ke raştîya Dersîmî nas nê kenê, ci re wayîr nê vecînê yînu ra dûr vindero, îrade xo raştîya Dersîmî ser reyna eskera kero, cuavê kerdena qeyum u hukmatî kî na tore ra ci de ro.
Beyanê Serverê Şaredarîya Pulurî
Birawo ke naye de xismeta serverenîya şaredarîya Pulurî ano hurendî, na nejdî de beyan kerd ke ez na weçîntayîs de ben adayê serverenîya şaredarîya merkezê Dersîmî. Na beyan ra dime hurenayîs bî tê ra. Hal husilê na hurenayîsî hên awseno ke miletê ma re xêr nê ano. Naye ra kî gereke pers kerîme: Na game rinda, qolawa? Kemenîya xo esta, çîna?
Na serre-di serrîyo ke serverê şaredarîya Pulurî çapemenîye de xeyle ca guret, hetê xeyle keşî ra kî ame nas kerdene. Milet çitur nas keno; can seniko, ebe qereto, dijdenî nê keno; vergerenî keno hêgu ramenê, bostu nanê dê rosenê ebe yî peru poştî danê wendoxu…
Xismeta birayê ma be hevalu ra qewulê haqî bo. Sarê Dersîmî tima qiymet do qeret u xismete. Na ca ra kî racerîme, vîjerî ra nat hal durumê Pulurî u Dersîmî bîyarîme çimunê xo ver.
Vere coyî zoneme ke Dersîm u Pulur şen bî, sarê ma dewunê xo de, qezawunê xo de weşîya xo ramitene; wayîrê malî bî, şîyene waru, hêgayê xo ramitene, jede senik gula xo vetene. Se bî? Miletê ma ebe zorî da goç kerdene, hardê ma kerd îssîz. Dewî u wareyî amey tomet kerdene milet nêşkîya ke malî weyî kero, nêşkîya ke hêgunê xo biramo. Keso ke qezawu de, taye dewu de mendo feqirîye ver bî pêrsan.
Çira? Qomenîya ma, raştîya ma nê amene qewul u nas kerdene, kerdene ke Kirmancenîya ma, qomenîya ma werte ra wedarîyo, verê xoverdayîsê Kirmancu be şoreşgerenî kî bicerîyo. Roza ewreyene de kî nîyaro. Çîyena esto ke sarê Dersîmî çixa ke tenge de bî tima est xo ver, weçîntayîsu de kî vekîlê xo vetî, şaredarîwunê merkezî be yê taye qezu kî guret xo dest. Çutir? Ebe cirm u xoverdayîse de giranî ra, jubîyayîsê îqrarbendunê Kirmancîye be Dersîmî ra.
Kenê ke Dersîm Pê Desta Kerê
Ma cor de kî va, serverê şaredarîya Pulurî na serre-di serrîyo ke xeyle amo nas kerdene. Haqa xu ya bêro nas kerdene, xismeta ke kerda bizonîyo. Na qesa de xeletîye çîna. Na ca de wazeme ke nêtê çapemenîya nequ ser qal bîyarîme ra. Taye televîzyon u rojnamey namê serverî rew rew vet ver ke, ci ra amayewo, canseniko, haqanîye zoneno, perunê şaredarîye nê tireno, poştî dano wendoxu. Ez kî van rind ke henîyo. Çi ke nêqî zofê, ma re îsono rind lozimo. Nî çîyena vanê; vanê “servero komûnîst”… ma pêro pîya rind zoneme ke çapemenîyê ke serverê ma goynenê vanê “servero komûnîst”, nî pêro pîya dismenê komûnîstunê. Çi ke komûnîstî vanê haqanîye, xoserîye, têdustîye. Qeretê mazlum u nêçaru kenê. Neçe gencê komûnîstî na memleketî de ya ameyî qirkerdene, ya kî zîndanu de poyayî. Çapemenîya ke son u sodir vana servero şoreşger, çapemenîya na qetilkaruno. Xêro?
Sima nîzamê sosyalîstenî nê wazenê, son u sodir qeretê nîzame kapîtalîstenî kenê! Şoreşgerî pîya weşîye ramitene wazenê, sima her miletî re dismenenî kenê! Şoreşgerî vanê “liska yare ra qederî her ca de pêro pîya”, sima emegê emegdaru be her çîye na welatî talan kenê benê! Cuntayê 1980’yî ra averî hem çor kose Tirkîya de hem kî Dersîm de gencê şoreşgerî hêgunê feqiru de gurîyene, yînu re bonî virastene, poştî dêne ci; ma ser ba na komûnîstu fekê sima ra reye qesa de xêre nê heşîyayme pê! Sima pêro qir kerd… Sima re se bî ke sima xafil de bî yarê komûnîstu?
Çîyena esto ke hemserverê şaredarîyunê sukê Kirmancu pêrune estê zere, cirmo de giran oncenê. Hemserverunê şaredarîya suka Dersîmî kî zere de poynenê. Tek juyê de nînu dijdenî nê kerda! Xora ke xismeta, xismeta yînu kî xeyle xeyle esta. Ser ba yînu fekê sima ra tek ju qesa de xêre nê vecîyê. Son u sodir sima yî hemserverî dismen îlan kerdî. Ma demokratenîya sima qe nê dîye ca verde re komûnîstenî! Sima nê vake îrade yî suku nîya tecellî kerdo. Sima nê vake îrade sarê yî suku çi ra nas nê kenê. Son u sodir vanê qir kerê! Sima key bî yarê komûnîstu?
Na qesu ra kes mexeletîyo, mevazo ke nêtê serverê Pulurî ra sik keme. Ma wazeme ke fêl u fêndê na zulumkaru eskera kerîme. Ewro Pulur de çond gencê komûnîstî binê hardî de poyînê? Nî televîzyonî u rojnameyê ke ewro serverê ma goynenê ser ba yî gencu se vatbî? Ebe esq u çefî ra xevere daybî ke nî gencî ame kistene… Wayîrê na televîzyonî u rojnamewu kamîye, îdeolojî u sîyasetê nînu çiko şoreşgerî rind zonenê. Dek u dolav çarnenê, fizilenî kenê ke şaredarîya Dersîmî bicerê xo dest.
Çîyena esto; serverê hukmatî beyan kerd ke oncî qeyum rusneme şaredarîwunê HDP’yî. Na ca ra kî tersu danê miletî, kenê ke ver bice rê, milet rey mede ro temsîlkarunê HDP’yî. İlam îlam ke Dersîm de… Nika na vatenu ra dime van ke:
Haqa xu ya ke serverê şaredarîya Pulurî bira Maçoğlu hemserverenîya merkezî biwazo, na fikrê xo kî vazo. Çiko? Serê Kirmancu de miz u dumano. Tenga de girane kerda tê ra, cirmo ke Kirmancî oncenê nêno hesav kerdene. Hete ra hemserverunê partîya HDP’yî, hete ra kî hemserverunê şaredarîwu pêrune dê are, estê zere. Roze çîna ke azawunê HDP’yî mecerê zere. Roze çîna ke tern-gencê Kirmancu mêrê kistene. Vîra mekerîme; şoreşgerî hevalê nêçarunê!
Ewro tenga Kirmancuna, na tenge tenga Kirmancuna Dersîmîya kî. Şoreşgerî u demokrate ke Dersîm de polîtîka ramenê, gune na raştîye xo vîra meke rê. Bira Maçoğlu kî beyanê xora averî bişîyene partîyê ke, qurumîyê ke Dersîm de polîtîka ramenê yînu de qesey bikerdene, xora ke çi qerar guret aye ra gore game biestene rind bîyene. Ewro nîyadame, milet kewto tê. Wastena bêbextu kî xora nîya bî. Wastene ke sarê Dersîmî pê desta kerê, yê xo bîyarê sire.
Gereke bira Maçoğlu be hevalê xo hen bikerê ke fêndê yînu bertaraf kerê.
Vîra mekerîme ke Dersîm ser ba îqrarbendunê Dersîmî jîyargewo, ma çim de bimbareko, hete ra çimeyê qomenîya Raa Haqîyo, hete ra kî raştîye u renge de Kirmancuno. Çimê kulî Kirmancu, çimê îqrarbendunê Raa Haqî, çimê şoreşgerî u demokratunê Tirkîya Dersîm serewo. Oncî îsonê ma yê ke metropolunê Tirkîya u Avrupa de weşîya xo ramenê çimê yînu kî Dersîm serewo.
Werte homete de, werte Kirmancu de vilê ma çewt mekerê. Na tenge kerda tê ra ke qomê ma werte ra wedarê. Qomenîya ma, îsonetenîya ma wa. Herkeşî ra, îlam îlam ke şoreşgeru ra na raştîya xo re hurmet pîme.
Hûseyîn Ozan
