29 Ekim’de yapılacak erken seçimler öncesinde, VVD (Halk Partisi Özgürlük ve Demokrasi), lideri Dilan Yeşilgöz-Zegerius’u yeniden liste başkanı ve başbakan adayı olarak duyurdu. Hollanda İçişleri Bakanı Judith Uitermark, seçim tarihini Cuma günü resmen açıkladı.
Ankara doğumlu Yeşilgöz, 1984’te babası Yücel Yeşilgöz’ün Türkiye’den ayrılmasının ardından annesi ve kız kardeşiyle birlikte Hollanda’ya iltica etti. Siyasi kariyerine Sosyalist Parti’de başlayan Yeşilgöz, 2009’da VVD’ye katıldı. Amsterdam Belediye Meclisi üyeliğinden Adalet ve Güvenlik Bakanlığı’na kadar uzanan kariyerinde önemli bir figür olarak öne çıktı.
Wilders’a sert suçlama
VVD, koalisyon görüşmelerinde birlikte hareket ettiği Özgürlük Partisi (PVV) lideri Geert Wilders’ı krizin sorumlusu ilan etti. Parti açıklamasında, “Sağcı çoğunlukla sağ politikalar üretme fırsatı vardı. Wilders bu fırsatı kişisel çıkarları uğruna çöpe attı” denildi.
Yeşilgöz de Wilders’ın kararını “şok edici” ve “süper sorumsuzluk” olarak nitelendirdi: “Bu sabah bize hitap eden başbakan, muazzam uluslararası zorluklarla karşı karşıya olduğumuzu, kıtamızda bir savaşın sürdüğünü ve ekonomik bir krizin kapıda olduğunu söyledi.”
VVD hakkında
VVD (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie – Halk Partisi Özgürlük ve Demokrasi), 1948’de kurulan Hollanda’nın köklü sağ liberal partisidir. Serbest piyasa ekonomisi, özelleştirme ve sosyal harcamalarda kısıtlama politikalarını savunur; çoğunlukla eğitimli orta ve üst sınıfların çıkarlarını temsil eder.
Mark Rutte’nin 14 yıllık başbakanlığı döneminde neoliberal politikalarla işçi sınıfı aleyhine reformlara imza atan VVD, göç konusunda da giderek sertleşen bir çizgi benimsedi. Parti, özellikle 2010’lardan itibaren popülist söylemlere yönelerek göçmen karşıtı bir çizgiye yaklaştı. 2023’te ise göç politikası konusundaki anlaşmazlıklar nedeniyle koalisyon hükümetinin düşmesine neden oldu.
VVD, “Ruimte geven. Grenzen stellen” (Alan açmak, sınır koymak) sloganıyla yürüttüğü seçim kampanyasında, mültecilerin köken ülkelerine göre geçici ya da kalıcı statü alacağı iki katmanlı bir sistem önerdi. Ayrıca “çekirdek aile” kavramını yeniden tanımlayarak daha az kişinin aile birleşimi hakkından yararlanmasını hedefliyor. Yeşilgöz’ün “çok büyük sayıda” sığınmacının aile birleşiminden faydalandığı yönündeki iddiası ise, gerçekte bu sayının yılda yalnızca onlarca kişi olmasıyla çelişiyor.
VVD, son seçimlerde aşırı sağcı PVV ile koalisyon kurarak “tarihin en sert sığınma rejimi”ni uygulamaya koyma sözü verdi.
Kriz ortasında kimlik savaşı
Wilders, koalisyonun üzerinde uzlaştığı göç planını yeterince radikal bulmayarak masadan kalktı. Göçmen kökenli bir siyasetçinin bu süreçteki rolü, Hollanda sağındaki temsil krizini daha görünür kılıyor.
2023 seçimlerinde 34’ten 24 sandalyeye düşen VVD, Yeşilgöz’ün başbakanlık hedefiyle PVV ile koalisyona girmişti. Ancak liberal bir partinin aşırı sağla ittifakı, birçok yorumcu tarafından “ilkesiz pragmatizm” olarak değerlendirildi.
Yeni seçim, yeni denklem
Yeşilgöz, adaylık açıklamasında “VVD listesini tekrar çekmek benim için büyük bir onur. Her zamankinden daha fazla özgürlük, güvenlik ve büyümenin feneri olan bir Hollanda inşa etmeliyiz” dedi.
Parti, seçim kampanyasında göç politikasının sertleştirilmesi ve savunma harcamalarının artırılması gibi başlıklarla öne çıkmayı planlıyor. VVD, Yeşilgöz liderliğinde “tutkulu ve derinlikli” bir seçim süreci vadediyor; seçmenlere ise “hikâyesi olan liderlik” sunma iddiasında.
Yeşilgöz’ün başarılı olması hâlinde, Hollanda tarihinin ilk göçmen kökenli başbakanı olması bekleniyor. Ancak PVV ile koalisyon deneyiminin ardından seçmen güvenini yeniden kazanması kolay olmayacak.
11 aylık hükümet tarihe geçti
Başbakan Dick Schoof’un istifasıyla sona eren 11 aylık yönetim, ülke tarihinin en kısa ömürlü hükümetlerinden biri oldu. Wilders, koalisyon ortaklarını “göçü engelleme konusunda yeterince kararlı olmamakla” suçlayarak kriz fitilini ateşledi.
Wilders, kara sınırlarının orduyla korunması ve tüm sığınmacıların geri çevrilmesini de içeren 10 maddelik göç planının imzalanmasını talep etmişti. “Plan kabul edilmezse kabine dışı kalacağız” diyen Wilders, sadece birkaç dakika süren kriz toplantısının ardından masadan kalkarak koalisyonu sona erdirdi.
Görevini sürdüren geçici hükümet, önümüzdeki haftalarda Lahey’de düzenlenecek NATO zirvesine ev sahipliği yapacak.
