Marmara Denizi’nde, İstanbul Silivri açıklarında meydana gelen 6.2 büyüklüğündeki depremin ardından cezaevlerinin güvenliği yeniden tartışma konusu oldu. Yüzbinlerce mahpus, personel ve aileleri risk altındayken, halihazırda hapishaneler için açıklanmış bir acil afet planı bulunmuyor.
Risk sürerken, Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği (CİSST), cezaevleri ve diğer kapalı kurumların afetlere karşı hazırlığına dair bir uyarıda bulundu.
CİSST, Eylül 2023 tarihli “Deprem ve Hapishaneler” raporunu bir kez daha kamuoyuyla paylaştı.
Deprem gibi doğal afetler sırasında ceza infaz kurumlarında yaşanabilecek risklerin kamuoyunda yeterince tartışılmadığına dikkat çeken CİSST, Adalet Bakanlığı’na afet müdahale planlarını açıklama çağrısı yaptı.
500 binden fazla insan risk altında
Türkiye genelinde 396 ceza infaz kurumunda yaklaşık 403 bin mahpus bulunuyor. Bu sayıya kurum çalışanları ile lojmanlarda kalan personel ve aileleri de eklendiğinde, potansiyel olarak 500 binin üzerinde insan kapalı alanlarda yaşıyor.
Özellikle Marmara ve Ege bölgelerinde deprem riski sıkça gündeme gelirken, sadece İstanbul’da 26, İzmir’de ise 22 ceza infaz kurumu bulunuyor.
Öncelik insan onuru değil, güvenlik
CİSST, mevcut mevzuatın doğal afetleri “güvenlik tehdidi” oluşturabilecek isyan ve firar gibi olaylarla birlikte değerlendirdiğini vurguladı. Bu yaklaşımın, mahpusların yaşam hakkı, vücut bütünlüğü ve insan onuruna uygun muamele görme hakkı yerine güvenlik politikalarını öncelikli kıldığını belirtti.
TIKLAYIN – Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği’nden “Deprem ve Hapishaneler” raporu (Eylül 2023)
6 Şubat hatırlatması
CİSST, 6 Şubat 2023’te meydana gelen Maraş merkezli depremlerde, altı ilde yaklaşık 17 bin 600 mahpusun doğrudan etkilendiğini hatırlattı.
Depremde göçük altında kalan mahpus bulunmadığı belirtilirken, güvenlik gerekçesiyle yapılan müdahalelerde 12 mahpusun yaralandığı, bunlardan üçünün ise ateşli silahla vurularak hayatını kaybettiği belirtildi.
CİSST ayrıca, afet anlarında cezaevlerine yönelik kamuoyu yaklaşımını da eleştirerek, ceza infaz kurumlarının desteklenmesi gereken alanlar olarak değil, tehdit unsuru olarak görüldüğünü, bu nedenle medyada mahpuslara yönelik nefret söylemlerinin arttığını vurguladı.
CİSST açıklamasında, olası büyük bir deprem sonrası için ceza infaz kurumlarının hangi afet müdahale planlarına sahip olduğunun açıklanması gerektiğini belirtti ve Adalet Bakanlığı’na şu soruları yöneltti:
- Cezaevleri için özel bir afet müdahale planı var mı?
- Personel ve lojman binaları depreme dayanıklı mı?
- Acil durum ekiplerinin cezaevlerine ulaşımı nasıl sağlanacak?
- Yıkım veya can kaybı yaşanması halinde uygulanacak plan nedir?
- Mahpuslar için belirlenen güvenli bölgeler nereleridir, bu bölgelerin kapasitesi yeterli mi?
- Özel ihtiyaçlara sahip mahpuslar için ne tür önlemler alınmıştır?
- Etkilenen personelin yerine yeni personelin aktarılması nasıl sağlanacak?
- Elektrik, temiz su, gıda ve temizlik ürünlerine erişim nasıl sağlanacak?
- Mahpusların aileleri, avukatları ve sağlık birimleriyle iletişimi nasıl kurulacak?
- Mahpuslara ve personele afet ve acil durum eğitimi veriliyor mu? Veriliyorsa sıklığı ve içeriği nedir?
