İnsan Hakları Derneği (İHD) Merkezi Hapishaneler Komisyonu, bugün “Hasta Mahpuslar Raporu”nu açıkladı. İHD’nin güncel verilerine göre, cezaevlerinde 335’i ağır olmak üzere en az bin 412 hasta mahpus bulunuyor.
“Buzdağının görünen kısmı”
Mezopotamya Ajansı’nın haberine göre, İHD Diyarbakır Şubesi’nde yapılan açıklamada, ilk olarak İHD Eş Genel Başkanı Hüseyin Küçükbalaban değerlendirmelerde bulundu.
Küçükbalaban, hasta mahpuslara ilişkin Adalet Bakanlığı’nın sağlık verisi paylaşmaktan imtina ettiğini belirterek, bu nedenle paylaştıkları verilerin güncel ve önemli olduğunu vurguladı. Küçükbalaban, “Hapishaneler bu ülkenin temel insan hak ihlallerinin en ağır yaşandığı yer. Veriler, sadece buz dağının görünen kısmı” dedi.
“Çözüm için adım atılmalı”
PKK lideri Abdullah Öcalan’ın 27 Şubat’ta yaptığı “Barış ve Demokratik Toplum Çağrısı”na dikkat çeken Küçükbalaban, şunları söyledi:
“Kürt meselesinin ortaya çıkardığı temel sorunlar var, insan hakları sorunları var, tahribatlar var. 40 yıllık savaşın ortaya çıkardığı tahribatlar var. Bu tahribatların giderilmesi için Abdullah Öcalan tarafından bir çağrı yapıldı. O günden bugüne bizler ve tüm kamuoyu, devletin ne yapacağına ilişkin bir beklenti içerisinde ama devletin henüz bir yol haritası ortaya koymadığını görmekteyiz. Birtakım açıklamalar yapıldı. Geçtiğimiz hafta DEM Parti heyeti ile Adalet Bakanlığı bir görüşme yaptı. Bu görüşmede Kürt meselesinde çözüm noktasında atılması gereken yasal adımların gündeme geldiğini biliyoruz. Bu yasal adımlardan en önemlisi, bir an önce hasta mahpusların tahliye edilmesi ve onların sağlık hakkına kavuşmasıdır.”
“Umut hakkı” çağrısı
“Umut hakkı”na da dikkat çeken Küçükbalaban, “Köy boşaltmalar, faili meçhuller, geçmişle yüzleşme, ‘umut hakkı’nın sağlanması konusunda adım atılması konusu iyi niyeti ortaya koyacak adımlar olacak. Çünkü savaşın tahribatı o kadar büyük ki, devletin iyi niyet göstergesi olarak adım atması gerekiyor. Umut ediyoruz ki açıklayacağımız bu rapor, siyasetçilere yol gösterecektir. Bu temelde Kürt meselesinin çözümü noktasında atılacak adımların başına hasta tutsakların geldiğini söylemek istiyorum” ifadelerini kullandı.
“Barışın şartı olmaz”
“Barışın şartı olmaz, barış mücadelesinin herhangi bir şartla yürütülmesinin koşulları yoktur, böyle bir şey olmaz,” diyen Küçükbalaban, şöyle devam etti:
“Demokrasinin şartı olmaz, olamaz. Tabii ki silahsızlanma önemli, şiddetin çatışmanın bitmesi önemli ama bunun içinde hakikaten devletin güven verici adımlar atması, operasyonları durdurması gerekiyor. Yaşam hakkı ihlalleri devam ettiği sürece Kürt meselesinde yumuşama ya da toplumda bir güven meselesi giderek azalmakta. Devletin bunu gördüğünü sanıyorum. Adalet Bakanlığı buradaki verilerimizi alarak derhal meclise değişiklik paketi getirmelidir. Bunun içinde hasta tutsaklar ve ‘umut hakkı’ yer almalıdır.”
Ardından İHD Genel Merkez Yöneticisi Nuray Çevirmen ile İHD Merkezi Hapishaneler Komisyonu Üyesi Yusuf Erdoğan, raporu açıkladı.
Raporda; İHD’ye gelen bilgiler, avukat-müvekkil görüşmeleri, mektuplar, aile ve yakınlarının başvuruları, cezaevi ziyaretlerinde yapılan görüşmeler sonucunda mahpusların yaşadığı sağlık sorunlarına dair tespitler yer aldı.
Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü’nün açıklamış olduğu istatistiğe göre, Türkiye cezaevlerinde 7 Nisan 2025 tarihi itibarıyla 395 açık ve kapalı cezaevinde 403 bin 60 tutuklu ve hükümlü bulunuyor. Raporda, bu bilgiler ışığında cinsiyete, infaz durumuna, hastalık çeşidine ve cezaevlerine göre kategorize edilen veriler yer aldı.
Cezaevinde bin 412 hasta mahpus var
Tespit edilen hasta mahpusların sağlık durumlarına dair bilgilerin hekimler tarafından değerlendirildiğinin belirtildiği raporda, cezaevlerinde 161’i kadın, bin 251’i erkek olmak üzere en az bin 412 hasta mahpusun bulunduğu aktarıldı.
Raporda şu bilgilere yer verildi:
“Ağır olarak tarif edebileceğimiz 335 mahpus bulunmaktadır. Bunlardan 230’u tek başına yaşamını devam ettiremiyor ve 105’inin de desteğe ihtiyacı bulunmakta. 188 mahpusun ise hastalıkları nedeniyle sürekli olarak kontrol edilmesi gerekmektedir. 515 mahpusun hastalıkları belirtilmesine rağmen değerlendirme için gereken detaylar bulunmadığından ve iki mahpusun da ne tür hastalıkları olduğuna dair bilgi edinilemediğinden, toplam 517 mahpusun durumlarının ağır olup olmadığına dair değerlendirme yapılamamıştır.”
230 mahpus yaşamını idame ettiremiyor
Raporda, yaşamını tek başına sürdüremeyen 230, desteğe ihtiyacı olan 105, sürekli kontrol edilmesi gereken 188, ameliyat olması gereken 38, tedavi edilmesi gereken 21, tanı konulması gereken 34, hastalığı takip edilmesi gereken 247, ortopedik engeli olan 8, görme engeli olan 23, işitme engeli olan 2 hasta mahpusun olduğu belirtildi.
