2009 yılında Dersim Belediye Başkanı seçilen Edibe Şahin öncülüğünde 2012 yılında belediye bünyesinde Gençlik Danışma ve Sosyal Etkinlik Merkezi (GENÇSEM) adıyla bir merkez kuruldu. Amaç Dersim’de gençlerin madde bağımlılığından kurtulmaları ve kendilerini sosyal ve kültürel olarak ifade edebilecekleri alanlar açmaktı. Merkezi oluşturmak için psikolog ve sosyologların yanı sıra gönüllülerle iki yıl boyunca alan çalışması yaparak merkezin kurulmasına karar verildi. GENÇSEM’de görev yapan uzmanlar, madde bağımlısı pek çok gence ulaştı ve bunların önemli bir kısmını rehabilite ederek topluma kazandırdı. Ancak belediye yönetimine kayyum atanmasıyla birlikte bu çalışmalar sekteye uğradı.
2010-2015 yılları arasında Tunceli Devlet Hastanesi’nde görev yapan ve gönüllü olarak GENÇSEM çalışmalarında yer alan Psikiyatrist-Psikoterapist Uzm. Dr. Azad Günderci Dersim Gazetesi’nin sorularını yanıtladı.
“HEDEF MADDE BAĞIMLILIĞI ÇÖZÜMÜNDE FARKINDALIK YARATMAKTI”
Dersim’de kurulan GENÇSEM’in amacı neydi?
GENÇSEM, son dönemlerde gençlerde artan madde bağımlılığını ve şiddet olaylarını azaltmak, gençleri tedavi süreçlerine yönlendirmek, aynı zamanda dezavantajlı gençlerin sosyal, sportif ve sanatsal yönlerini geliştirerek sağlıklı bireyler olmalarında sürece katkı sunmak amacıyla kuruldu. Hedef, madde bağımlılığının ve şiddet olaylarının çözümünde farkındalık yaratmak, aileleri de sürece dahil ederek iletişimi ve ilişkileri güçlendirmek, iş ve sorumluluk sahibi bireylere dönüşmelerini sağlamaktır.
“MADDE KULLANIMI 13-14 YAŞLARINA KADAR DÜŞTÜ”
Dersim’de neden böyle bir merkeze ihtiyaç duyuldu?
Dersim’de çalıştığım dönemlerde genel olarak halk ve STK’lar madde bağımlılığı gençler arasında giderek yaygınlaştığı ve tehlikeli boyutlara geleceği yönünde endişelerini paylaşıyorlardı. Biz de poliklinik başvurularından anne babaların bu konuda bilgi ve destek arayışından, rehber öğretmenlerin eğitim desteği ihtiyacından bunun giderek arttığını gözlemliyorduk. Dersim’de 13-14 yaşlarına kadar düşen madde kullanımı, kişisel veya ailevi sorunlar, yabancılaşma, gelecek kaygısı, boşluk ve genel olarak anlamsızlık duygusu gibi nedenlerle öncelikli olarak esrar, ardından hap ve son dönemlerde metamfetamin, kimi zaman gaz ve bali gençler arasında yaygınlaşmaya başladı.
“MADDE KULLANAN GENÇLERE FARKINDALIĞI ARTTIRMAK İÇİN PSİKOEĞİTİM ÇALIŞMALARI YAPILIYORDU”
GENÇSEM’in faaliyetleri neydi?
GENÇSEM, bağımlı ya da madde ve alkol kötüye kullanımı olan gençlere destek olmak, psikoeğitim çalışmaları yaparak farkındalık arttırmak ve gerektiğinde tedavi ve psikoterapi konularında uzmanla buluşturmak, iş imkanları konusunda bilgilendirme ve yönlendirmeler yapmak, sosyal aktivitelere alan açarak katılımı motive etmek gibi görevler üstlendi. Bununla birlikte GENÇSEM, önleyici ve koruyucu çalışmalar kapsamında özellikle lise ve ortaokul düzeyindeki gençlerin sosyal, sanatsal, sportif faaliyetlere katılımını sağlayarak, onların stres seviyelerini düşürmek, madde veya şiddet olaylarına bulaşmasını engellemek amacıyla birçok etkinlikler, atölyeler ve farkındalık çalışmaları (kişisel ve grup terapileri) organize etti.
İlk başlarda güven sorununu halletmek ve merkezi tanıtmak, diğer kurumlarla senkronize ve iş birliği içerisinde çalışmak, personel eğitimi, bağ kurabilmek ve güven oluşturabilmek bir yıl kadar zamanımızı aldı. Gençlerin ve ailelerin merkezi tanıması ve güven duyması merkezin faaliyet ve personel donanımının artmasıyla biraz daha güçlendi. Yani kütüphane, internet, satranç, masa tenisi, bilardo, langırt, müzik kursları, rafting, bisiklet turları, halı saha maçları ve gezi faaliyetleriyle gençler sosyal aktivite imkânı da buldukları için biraz daha çekici hale gelmeye başladı.
“BAĞIMLILIK BİR SUÇ DEĞİL”
Madde bağımlılığı Dersim’de yaygın mı?
Madde bağımlılığı sadece Dersim’de değil birçok şehirde giderek artma eğiliminde maalesef. Bu durumu önlemeye yönelik tüm dünyada önleyici politikaların geliştirilmesi önem arz etmektedir. Özellikle gençlerdeki gelecek kaygısı, işsizlik, adalet liyakat ve özgürlük sorunları ciddi bir umutsuzluk yaratmakta. Savaş, çatışma, göç, doğal felaket gibi olaylar travmatik etkiler yaratmakta. Bunların önlenmesi toplumun barış ve huzur içinde yaşaması sosyal siyasal ekonomik önlemlerin alınması çok önemli. Bunun dışında sağlık hizmetlerine ücretsiz ulaşımın sağlanması ve maddeyle temas etmiş gençlerin desteklenmesi önleyici eğitim çalışmaları önemli.
Alkol ve madde bağımlılığı tedavisinde özelleşmiş kamu ve özel sağlık kuruluşu sayısı son derece azdır. Ne yazık ki koruyucu, önleyici, tedavi edici ve rehabilite edici çalışmalar yeterince yapılmıyor. Sınırlı sayıda olan Alkol ve Madde Tedavi Merkezleri (AMATEM) bu ihtiyacı karşılayabilmenin ötesindedir. Koruyucu ruh sağlığı ve birinci basamakta yapılması gereken çalışmalar yetersiz kalıyor. Aslında bu artık global bir sorun ve sadece bir ülkenin alacağı önlemlerle değil, ulusların iş birliği içerisinde çözebileceği bir sorundur. Bağımlılık bir suç değil bir sorun olarak ele alınarak konuyla ilgili eğitim çalışmaları farkındalık ve önleme çalışmaları ciddiyetle yapılmalıdır.
Devlet bununla mücadele için özel politikalar geliştirerek özel bütçe ayırmalıdır. Suç örgütleriyle sıkı ve ciddi bir şekilde mücadele edilmeli. Koruyucu ruh sağlığı yaklaşımları esas alınarak bireyi maddeye iten koşullar azaltılmalı, madde bağımlılığı tedavi merkezlerinin sayısı artırılmalıdır.
