Elazığ 2 No’lu Yüksek Güvenlikli Kapalı Cezaevi’nde tutulan Cengaver Aykul’un koğuşunda 2019’da yapılan aramada Kürtçe-Türkçe sözlüğe el konuldu. Cezaevi idaresi sözlüğü “yasak eşya” olarak değerlendirerek, Aykul hakkında disiplin soruşturması başlattı.
Cezaevi Disiplin Kurulu, 12 Şubat 2019’da Kürtçe sözlüğün “suç örgütlerinin eğitim ve propaganda faaliyetlerinde” kullanıldığı gerekçesiyle Aykul’a 11 gün hücre cezası verdi.
Asli üyeleri, Cezaevi Müdürü (Başkan), İkinci Müdür veya Müdür Yardımcısı, Cezaevi Eğitim ve Psiko-Sosyal Servis Uzmanı, İnfaz Koruma Başmemuru, Sağlık Birimi Temsilcisi’nden (Doktor veya Hemşire) oluşan kurul kararında, sözlükte yer alan bazı ifadelerin “örgütsel nitelik” taşıdığını ileri sürdü.
Ceza infaz edildi
Mezopotamya Ajansı’nın haberine göre, Aykul, Elazığ İnfaz Hakimliğine başvurarak karara itiraz etti. Hakimlik, disiplin kurulunun kararını onadı. Ancak itiraz üzerine Patnos Ağır Ceza Mahkemesi, cezanın ağır ve orantısız olduğunu belirterek, cezayı “yasak eşya bulundurmak” olarak yeniden belirledi ve 1 gün hücre cezasına çevirdi. Bu ceza 17-18 Temmuz 2019 arasında infaz edildi.
Yargıtayın kanun yararına bozma kararı
Aykul, 3 Nisan 2019’da Anayasa Mahkemesine, bireysel başvuruda bulundu. Başvuru sonrasında , mahkeme kararının kanun yararına bozulmasını da talep etti. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının bozma istemi üzerine Yargıtay 1’inci Ceza Dairesi, 15 Eylül 2023 tarihli kararıyla yerel mahkeme kararını “kanun yararına” bozdu. Bunun üzerine Elazığ İnfaz Hakimliği önceki kararını kaldırarak, verilen hücre cezasını iptal etti.
AYM’ye başvuru ve ihlal kararı
Başvuruyu 21 Ocak 2025 tarihinde değerlendiren AYM, söz konusu sözlüğün içeriği ne olursa olsun başvurucunun ifade özgürlüğü kapsamında değerlendirilmesi gerektiğine hükmetti. Mahkeme, cezaevinde yasaklı olmayan bir sözlüğün yalnızca Kürtçe olması nedeniyle cezaya dayanak yapılmasının, Anayasa’nın 26’ncı maddesinde güvence altına alınan ifade özgürlüğünü ihlal ettiğine karar verdi.
AYM, gerekçesinde, ifade özgürlüğü ile cezaevi güvenliği arasındaki dengenin gözetilmediğini, söz konusu cezanın ölçüsüz olduğunu ve cezaevinin yargı organları yerine geçerek karar vermesinin hukuka aykırı olduğunu hükme bağladı.
20 bin TL manevi tazminat
Yüksek mahkeme, ifade özgürlüğüne yönelik ihlal nedeniyle idarenin Aykul’a 20 bin lira manevi tazminat ödenmesine karar verdi.
