AKP’nin zeytinliklerde madencilik faaliyetlerine izin verecek yasa teklifinin dün TBMM Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonu’nda görüşülmesi gergin anlara sahne olmuştu. Komisyon toplantısına ziyaretçi alınmaması tepki çekmişti.
TARTIŞMALI MADDE KABUL EDİLDİ
Toplantı öncesi salon girişinde muhalefet milletvekilleri ile görevliler arasında arbede yaşanmıştı. Muhalefet, kararı protesto etmek için komisyon sıralarına vurarak tepkilerini dile getirmişti. Tartışmalar zaman zaman fiziksel müdahalelere dönüşmüş, milletvekilleri arasında gergin anlar yaşanmıştı. Komisyon Başkanı AKP Bursa Milletvekili Mustafa Varank ile CHP Bursa Milletvekili Orhan Sarıbal birbirini itmişti.
Dün saat 10.00’da başlayan komisyon görüşmeleri devam ederken tartışmalı ‘zeytinlik’ maddesi muhalefetin itirazlarına karşın komisyonda kabul edildi.
NE OLMUŞTU?
Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne (TBMM) 13 Haziran 2025 tarihinde AKP milletvekilleri tarafından sunulan “Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi”nin 11. maddesi, zeytinlik alanların madencilik ve enerji projelerine açılmasını düzenleyen kritik bir madde olarak öne çıktı.
1939 yılında yürürlüğe giren ve zeytinlikleri koruma altına alan 3573 sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanun’a aykırı olduğu gerekçesiyle tartışma yaratan bu madde, çevreciler, çiftçiler ve muhalefet tarafından yoğun tepkiyle karşılandı.
11. MADDE NE ÖNGÖRÜYOR?
11. madde, Maden Kanunu’na (3213 sayılı Kanun) “Geçici Madde 45” olarak eklenen bir düzenlemeyi içeriyor. Bu maddeye göre:
-
- Tapuda zeytinlik olarak kayıtlı veya fiilen zeytinlik olan alanlarda, ruhsat sahibi veya rödövansçı gerçek/tüzel kişiler tarafından yürütülen madencilik faaliyetlerinin bu alanlara denk gelmesi durumunda, faaliyetlerin başka bir alanda yürütülmesinin mümkün olmaması kaydıyla, zeytinliklerin taşınmasına izin verilecek.
-
- Zeytinlikler, öncelikle maden sahasının bulunduğu ilçe veya il sınırları içinde başka bir alana taşınacak. Taşıma mümkün değilse, eşdeğer bir alanda yeni zeytinlik tesis edilmesi şart koşulacak.
-
- Madencilik faaliyetleri ve geçici tesislerin inşası, “kamu yararı” gerekçesiyle Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın iznine tabi olacak.
-
- Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) süreçleri hızlandırılacak, hatta “süper izin” ile ÇED süreci beklenmeden faaliyetlere başlanabilecek.
-
- Stratejik ve kritik madenler için acele kamulaştırma yetkisi tanınacak, kamulaştırma kararları tapu yerine geçecek.
-
- Taşınma veya yeniden tesis masrafları, madencilik faaliyetinden sorumlu kişi veya şirket tarafından karşılanacak.
Bu düzenleme, özellikle kömüre dayalı enerji üretimini desteklemek ve maden şirketlerinin faaliyetlerini kolaylaştırmak amacıyla hazırlandı. Teklif, 31 Aralık 2030 tarihine kadar Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’na (EPDK) proje süreçlerini hızlandırma yetkisi de veriyor.
TEPKİLER VE ELEŞTİRİLER
Zeytinliklerin madenciliğe açılmasına yönelik girişimler, AKP döneminde 11. kez gündeme geldi. Daha önce 2022’de benzer bir yönetmelik Danıştay tarafından iptal edilmişti. Çevreci örgütler, çiftçi birlikleri ve muhalefet, bu maddenin ekolojik ve ekonomik yıkıma yol açacağını savunuyor:
Çiftçi-Sen: Zeytinliklerin taşınmasının mümkün olmadığını, “kamu yararı” gerekçesinin maden şirketlerine rant sağlamak için kullanıldığını belirtti.
TEMA Vakfı: 29 ilde tarım ve zeytinlik alanlarının %80’inin risk altında olduğunu, “süper izin” uygulamasının çevresel denetimi bypass ettiğini vurguladı.
WWF-Türkiye: Zeytinliklerin sadece ağaç değil, binlerce yıllık ekosistem olduğunu, taşınmasının verimi düşüreceğini ve doğaya zarar vereceğini ifade etti.
Muhalefet Milletvekilleri: CHP’li Orhan Sarıbal, maddeye karşı çıkarken, zeytinliklerin korunmasının gerçek kamu yararı olduğunu savundu. Komisyon görüşmelerinde muhalefet ile iktidar arasında yumruklu kavgaya varan gerginlikler yaşandı.
Sosyal Medya: X platformunda kullanıcılar, “#ZeytinimeDokunma” etiketiyle tepkilerini dile getirdi. Bir kullanıcı, “Zeytinlikler ülkenin hazinesi, bu yasa şirketlere peşkeş!” paylaşımıyla dikkat çekti.
