| Türkçe | Kürtçe (Kurmanci) | İngilizce | Açıklama/Kullanım |
|---|---|---|---|
| Ateş | Agir | Fire | Örnek: Agirê çiyayê (Dağın ateşi). |
| Su | Av | Water | Örnek: Avê çemê (Nehir suyu). |
| Toprak | Ax | Soil | Örnek: Axê zeviyê (Tarla toprağı). |
| Dere | Best | Brook | Kürtçe’de “best” genellikle küçük akarsular için kullanılır. |
| Çöl | Beyaban | Desert | Örnek: Beyabana Sûriyê (Suriye Çölü). |
| Kaynak | Çavkanî | Spring | Örnek: Çavkaniya avê (Su kaynağı). |
| Nehir | Çem | River | Örnek: Çemê Dîcle (Dicle Nehri). |
| Dağ | Çiya | Mountain | Örnek: Çiyayê Agirî (Ağrı Dağı). Not: Sorani lehçesinde “Shax” kullanılır. |
| Ağaç | Dar | Tree | Örnek: Darê sêvê (Elma ağacı). |
| Orman | Daristan | Forest | Örnek: Daristana Mezra (Mezra Ormanı). |
| Ova | Deşt | Plain | Örnek: Deşta Mûşê (Muş Ovası). Not: Zazaca’da “Deş”. |
| Manzara | Dîmen | View | Örnek: Dîmena çiyayan (Dağ manzarası). |
| Yer | Erd | Ground | Örnek: Erdê zeviyê (Tarla yeri). |
| Gök | Esman | Sky | Örnek: Esmana şîn (Mavi gök). |
| Uzay | Feza | Space | Modern bir terim olarak kullanılır. |
| Gezegen | Gerstêrk | Planet | Örnek: Gerstêrkê Erdê (Dünya gezegeni). |
| Tepe | Gir | Hill | Örnek: Girê Spî (Beyaz Tepe). |
| Ada | Girav | Island | Örnek: Girava Kîbrîs (Kıbrıs Adası). |
| Ot | Giya | Grass | Örnek: Giya çolê (Çöl otu). |
| Göl | Gol | Lake | Örnek: Gola Wanê (Van Gölü). Not: Zazaca’da “Deryaçe”. |
| Ay | Heyv | Moon | Not: “Heyv” aynı zamanda “ay” (takvim) anlamında da kullanılır. |
| Uçurum | Kendal | Cliff | Örnek: Kendalê çiyayê (Dağ uçurumu). |
| Taş | Kevir | Stone | Örnek: Kevirê mezin (Büyük taş). |
| Çiçek | Kûlîlk | Flower | Örnek: Kûlîlkên baxçê (Bahçe çiçekleri). |
| Vadi | Newal | Valley | Örnek: Newala Bazîd (Bazid Vadisi). |
| Kıta | Parzemîn | Continent | Örnek: Parzemîna Asya (Asya Kıtası). |
| Yaprak | Pel | Leaf | Örnek: Pelê darê (Ağaç yaprağı). |
| Dalga | Pêl | Wave | Örnek: Pêlên deryayê (Deniz dalgaları). |
| Sahil | Perav | Beach | Örnek: Peravê Deryaya Navîn (Akdeniz Sahili). |
| Bitki | Riwek | Plant | Örnek: Riwekên çolê (Çöl bitkileri). |
| Samanyolu | Riya bayê | Milky Way | Not: Kelime çevirisi “Kuş Yolu” anlamına gelir. |
| Güneş | Roj | Sun | Örnek: Roj hilate (Güneş doğdu). |
| Yıldız | Stêrk | Star | Örnek: Stêrkên esmanê (Gökyüzündeki yıldızlar). |
| Dal | Şax | Branch | Örnek: Şaxê darê (Ağaç dalı). |
| Mağara | Şikeft | Cave | Örnek: Şikefta Zînê (Zîn Mağarası). |
| Şelale | Şirav | Waterfall | Örnek: Şirava Bêhramî (Behram Şelalesi). |
| Tohum | Tov | Seed | Örnek: Tovê genimê (Buğday tohumu). |
| Kaya | Zinar | Rock | Örnek: Zinarê çiya (Dağ kayası). |
| Yayla | Zozan | Plateau | Kültürel Not: Yazın hayvan otlatılan yüksek düzlükler. Örnek: Zozana Dersimê. |
Önemli Notlar
- Lehçe Farklılıkları:
- Sorani: “Dağ” için Shax, “Nehir” için Rûbar.
- Zazaca: “Dağ” için Ko, “Göl” için Deryaçe.
- Kültürel Bağlam:
- Zozan: Yalnızca coğrafi bir terim değil, aynı zamanda Kürt göçebe kültürünün sembolüdür.
- Roj (Güneş): Mitolojide “ışık” ve “yaşam kaynağı” olarak kutsal kabul edilir.
Bu sözlük, coğrafi terimlerin temel karşılıklarını içerir. Detaylı kullanım için bölgesel varyasyonlar dikkate alınmalıdır.
