Dersim Araştırmaları Merkezi (DAM), Gaxan’ı kutladı.
DAM’ın Taksim’deki merkezinde bir araya gelen DAM gönüllüleri ve Dersimliler, Gaxan’la ilgili karşılıklı görüş alışverişinde bulundu. Etkinlikte Gaxan’da sunulan yiyecekler ikram edilirken, DAM yöneticilerinden Hüseyin Ayrılmaz Gaxan’ın Dersim coğrafyası için önemine dair bilgiler verdi.
Etkinliğe Dersimli sanatçılar Baran Bozyel ve Ayfer Düzdaş da katılarak, minik dinletiler sundu.
GAXAN HAKKINDA
Gerçekten de; Dersim mitolojisine göre Kal Gaxan, aralık ayının üçüncü haftasında başlar ve ocak ayının ilk haftasına kadar sürer. Gaxan ayında, salı gününden başlayıp üç günlük oruç tutulur. Orucun amacı; çetin geçecek kış aylarının can ve mal kaybına sebep olmaması için yapılan niyaz etmektir. Pir, Mürşit ve dedelerin olduğu yerlerde cemler bağlanır. Bu süre içinde insanlar mümkün olduğunca gönül kırmamaya gayret ederler.
Gaxan, Kürt Aleviler için birkaç anlam taşır: Elde edilen hasadın kutlanması, gıda yardımıyla sosyal dayanışma ve gelecek hasada hazırlık. Alevi felsefesinde cana, tabiata, rızka, aydınlığa, paylaşmaya, dostluğa, barışa, hak ve hukuka saygı duyulup tüm insani değerler koruma altına alınıp yaşatılır. Gaxan ayına kadar ekilip biçilen ekinlerin hasadı harmanlanmış, kış mevsimine erzak yapılmış olur.
Gaxan’daki birlik cemlerinde, hasat sezonunu verimsiz geçiren kimselere erzak yardımı yapılır. Yardım yapanlar, kendi gönül rızasıyla erzak yardımı yaparlar. Her Gaxan’da erzak toplama etkinliği düzenlenir; bir heyet öncülüğünde yardım edecek kimselerin gönül rızalığı alınarak, çalgılarla bayram havasında erzak yardımı kabul edilir.
Gaxan’da komşular ile bozuk olan ilişkiler düzeltilir, ölenlerin hayrına ‘niyaz’dağıtılır. Akşam evde ‘pêsare’ (bir tür çörek) yapılır. Pêsare’nin içine çeşitli büyüklükte üç ağaç konur. Bunlardan en kısası ‘rızk’, ortancası ‘zewez’ (evlilik), en uzunu ise ‘bereket’ i simgeler. ‘Pêsare’ yenirken bunlar kime çıkarsa, o konuda şanslı demektir.
Gaxan ayında çocuklar sabah erkenden kalkar, en güzel elbiselerini giyinerek hediye toplamaya giderler. Her evin kapısını giderek öncelikle ‘Gaxanınız kutlu olsun’ diye selamlar ve şarkılar eşliğinde hediyelerini alırlar.
