DEM Parti Dersim Milletvekili Ayten Kordu, 19–26 Aralık 1978 tarihlerinde Maraş’ta yaşanan ve resmi rakamlara göre 111 kişinin hayatını kaybettiği Maraş Katliamı’yla yüzleşilmesi, hakikatin açığa çıkarılması ve adaletin sağlanması amacıyla Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı’na kapsamlı bir kanun teklifi sundu.
Kordu, “Maraş Katliamı ile Yüzleşme, Hafıza ve Adaletin Sağlanması Hakkında Kanun Teklifi”nin gerekçesinde, katliamda yaşamını yitirenlerin sayısının resmi verilerin çok üzerinde olduğuna dikkat çekerek, yüzlerce Alevi yurttaşın ev ve işyerlerinin yakılıp yağmalandığını hatırlattı. Saldırıların yedi gün sürdüğünü ve olayların ardından 13 ilde sıkıyönetim ilan edildiğini vurguladı.
“Adalet süreci bilinçli biçimde akamete uğratıldı”
Kanun teklifinin gerekçesinde, katliam sonrasında yürütülen yargılamaların etkin bir adalet mekanizması işletilmeden sonuçlandırıldığı belirtildi. Yargılanan 804 sanıktan verilen idam ve müebbet hapis cezalarının Yargıtay tarafından bozulduğu, yeni yargılama sürecinde ise çok sayıda sanığın beraat ettiği ya da hafif cezalarla serbest bırakıldığı ifade edildi. 1991 yılında çıkarılan şartlı salıverme yasasıyla kalan cezaların da fiilen ortadan kalktığına dikkat çekildi.
Kordu, katliamın aydınlatılmasına katkı sunan müdahil avukatlar Ceyhun Can, Halil Sıtkı Güllüoğlu ve Ahmet Albay’ın 1979–1980 yılları arasında faili meçhul cinayetlerle öldürülmesinin, yargı sürecinin sistematik biçimde engellendiğinin göstergesi olduğunu belirtti.
“Arşivler açılmadı, toplu mezarlar açıklanmadı”
Teklifte, aradan geçen yıllara rağmen Maraş Katliamı’yla gerçek anlamda yüzleşilmediği vurgulanarak, devlet arşivlerinin açılmadığı, sorumluların ortaya çıkarılmadığı, toplu mezar yerlerinin açıklanmadığı ve birçok kayıp kişinin akıbetinin hâlâ belirsiz olduğu ifade edildi. Bu durumun toplumsal hafızanın sağlıklı biçimde oluşmasını engellediği, toplumsal barışı ve demokratikleşmeyi zayıflattığı kaydedildi.
Anıt, komisyon ve yeniden yargılama önerisi
Kanun teklifiyle Maraş il merkezinde “Maraş Katliamı Yüzleşme ve Hafıza Anıtı” inşa edilmesi ve katliamda yaşamını yitiren tüm yurttaşların isimlerinin bu anıtta yer alması öngörülüyor. Ayrıca bağımsız bir “Hakikat, Adalet ve Yüzleşme Komisyonu” kurulması, tüm devlet arşivlerinin komisyona açılması ve gizlilik gerekçesinin ileri sürülememesi talep ediliyor.
Teklifte Maraş Katliamı’nın insanlığa karşı suç kapsamında değerlendirilmesi, etkin soruşturma yürütülmeyen dosyaların yeniden açılması ve zamanaşımı hükümlerinin uygulanmaması da yer alıyor. Toplu mezarların tespiti, kayıp kişilerin akıbetinin araştırılması ve kimliklendirme çalışmalarının yapılması da düzenlemeler arasında bulunuyor.
“Yüzleşme olmadan barış olmaz”
Ayten Kordu, kanun teklifinin amacının yalnızca geçmişle hesaplaşmak değil, toplumsal barışın, eşit yurttaşlığın ve birlikte yaşamın inşası olduğunu vurguladı. Kordu, “İnsanlığa karşı işlenen suçlar zaman aşımına uğratılamaz. Maraş Katliamı’yla yüzleşmek, benzer acıların bir daha yaşanmaması için zorunluluktur” ifadelerini kullandı.
Kanun teklifinde ayrıca Maraş Katliamı anmalarının barışçıl ve demokratik biçimde yapılmasının güvence altına alınması ve anma ile ifade özgürlüğünü engelleyici uygulamalara son verilmesi de öngörülüyor.
