Türkçe haricinde başka hiçbir dilde ‘anadilde eğitimin’ yapılmadığı Türkiye’de; Kürtlerin ve farklı milletlerin ‘anadilde eğitim’ taleplerine devletin bulduğu ‘seçmeli ders’ formülünde de birçok engel ve eksiklik yaşanıyor. 2022-2023 eğitim öğretim yılının ikinci yarısında Kürtçe seçmeli ders talebinde bulunan öğrencilere ve velilere cevap dahi verilmiyor. Van’da başta Kürtçe olmak üzere birçok dilde eğitim veren ARSİSA yöneticisi Şevket Acar, sistemin Türkiye’de yaşayan 20 milyona yakın Kürdün diline yaklaşımının samimiyetsiz ve gayri ciddi olduğunu dile getirdi.
Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği’ne göre ‘Seçmeli Ders’ programı, kapsamında öğrenci ve velilerin talebi doğrultusunda okullarda talep edilen dilde yeterli sayıda öğrencinin başvurması sonucu eğitim verilebilir. Bu mevzuata göre eğitim-öğretim yılının ikinci döneminin ilk haftasında, okul müdürleri tarafından öğrencilere bu konuda duyuru yapılır. Duyuru sonrası 10 öğrencinin istedikleri dilde seçmeli ders talep etmesi, yeterli sayı olarak kabul ediliyor. Türkiye’de her ne kadar da seçmeli ders yasal bir hak olarak tanınsa da bunun faaliyete konulması ve uygulanmasında büyük sorunlar yaşanıyor.
Kürtçenin yoğunluklu konuşulduğu bölge illerinde öğrenci ve velilerin Kürtçe seçmeli ders taleplerine cevap verilmiyor. Çoğu okulda, okul yönetimleri tarafından bunun duyurusu dahi yapılmazken; duyuru yapılan okullarda ise talep olsa dahi yönetmelik bir şekilde uygulanmıyor. 2022-2023 eğitim-öğretim yılının ikinci döneminde, Urfa’da birçok okulda Kürtçenin seçmeli ders formunda çıkartılarak taleplerin önüne geçilmeye çalışıldığı dahi görüldü. Seçmeli Kürtçe dersin ‘Anadilde eğitim’ açısından önemi ve yeterliliği ile beraber öğrencileri bunları seçerken yaşadıkları sorunlara ilişkin Van’da dil üzerine çalışma yürüten Arsisa Dil Kültür ve Sanat Araştırmaları Derneği’nin (ARSİSA) yöneticileri ve seçmeli ders talebinde bulunan öğrencilerin velileriyle konuştuk.
20 milyon insanın konuştuğu Kürtçeye ciddiyetle yaklaşmıyor
Uzun yıllardır Kürtçe üzerine çalışmalar yürüten Kürtçe dil öğretmeni olan ARSİSA derneği yöneticisi Şevket Acar, Milli Eğitim Bakanlığı’nın kendi koyduğu yasalara ve yönetmeliklere kendisinin uymadığını söylüyor.
Seçmeli ders talebinin, Milli Eğitim Bakanlığı’nın kendi yasal mevzuatında, yönetmeliğinde bulunmasına rağmen vatandaşların bu yönetmelikten doğan yasal haklarına, taleplerine ciddiyetle yaklaşılmadığına dikkat çeken Acar “Bugün ana dilde eğitim hakkı uluslararası sözleşmelerle Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Bildirgesinde güvence altına alınmıştır. Bunla beraber Türkiye’de şu an için ana dilde eğitim hakkı tanınmıyor olsa da ‘Seçmeli ders’ talebi ilgili bakanlığın yönetmeliğinde var. Ama bu sadece BM, AB gibi uluslararası camiaya rüştün ispatı adına konulmuş. Bölge illerinin tümünde her yıl on binlerce öğrenci Kürtçeyi seçmeli ders olarak seçiyor ama bu talebe doğru düzgün cevap verilmiyor. Kürtçe meclis tutanaklarında hala ‘bilinmeyen dil’ olarak geçiyor. Bu zaten Kürtçeye yaklaşımı ortaya koyuyor. 20 milyonun Kürdün konuştuğu Kürtçeye ciddiyetle yaklaşılmıyor “ diyerek durumu özetliyor.
Seçmeli ders talebine cevap olabilecek bir sistem yok
Kürtçenin anadilde eğitim dili olması gerektiğini belirten ARSİSA yöneticisi Acar, Türkiye’de 20 milyona yakın insanın konuştuğu Kürtçenin ciddi bir asimilasyon politikasıyla karşı karşıya olduğunu söylüyor. Kürtçenin seçmeli ders olarak dahi verilmediğini verilse bile Milli Eğitim Bakanlığı’nın bu konuda yeterli bir alt yapısının olmadığının altını çizen Acar “Devlet bırakın anadilde Kürtçe eğitim vermeyi seçmeli ders olarak bile olsa bu hakkı teslim etmiyor. Kürt dili ciddi bir asimilasyon politikasıyla karşı karşıya. Dünyanın en kadim dilleri arasında olan Kürtçe Kürtlere unutulmak isteniyor. Devlet okullarında her yıl on binlerce aile öğrenci Kürtçe seçmeli ders talebinde bulunuyor ama bu talebi ciddiye alan yok. Şuan Milli Eğitim Bakanlığı’nın bırakın Kürtçeyi, Türkçe haricinde hangi dil olursa olsun seçmeli ders olarak hiçbir dil talebine cevap olabilecek bir yeterliği yoktur. Üniversitelerde Kürtçe bölümü açtık diye övünenler şimdi gidip görsünler bakalım o bölümlerde Kürtçeye dair ne kalmış? Kürtçe Dil Edebiyat bölümü olarak açtıkları bölümlerden on binlerce mezun var ama yılda bir tane atama dahi yapılmıyor” diyerek mevcut politikalara tepki gösteriyor.
“Seçmeli ders talep ettik ama duyan kimse yok “
Van’ın Tuşba ilçesine bağlı Şemsibey Mahallesinde yaşayan Kemal Çakı adındaki yurttaş, kendisinin iki çocuğunun aynı mahallede okula gittiğini ikisinin de Kürtçe seçmeli ders talebinde bulunmasına rağmen ne çocuklarına ne de kendilerine olumlu yada olumsuz bir dönüşün dahi yapılmadığını söylüyor.
Çakı “Bizim mahallenin yüzde 90’ı çevre il ve ilçelerden göç ile gelen ailelerdir. Ve ailelerin büyük çoğunluğu Kürtçe konuşuyor. Çocuklarının Kürtçe okuma yazma öğrenmeleri için her yıl okul yönetimlerine Kürtçe seçmeli ders talebinde bulunuyoruz. Bizler ne kadar talep etsek de sesimizi ne duyan var ne ciddiye alan var. Her insanın kendi anadilinde eğitim görmesi bunu öğrenmesi onun evrensel hakkıdır. Nedense bu hak Kürtçeye reva görülmüyor. Bizim talebimiz Kürtçenin anadilde eğitim dili olması ve şu etapta Kürtçe seçmeli ders taleplerine olumlu yanıt verilmesidir “ diyerek Kürtçe seçmeli ders taleplerini yeniliyor.
Kürtler Kürtçeye sahip çıkarak çocuklarına öğretmeli
Van’ın İpekyolu ilçesine bağlı Hacıbekir Mahallesi’nde ikamet eden öğrenci velisi Uğur Özlü adındaki yurttaş da kendi öğrencilerinin Kürtçe seçmeli ders talebine olumlu yanıt verilmediğini dile getiriyor.
Çocuklarının Kürtçe bildiğini ama mevcut sistemin çarpıklığından çocuklarının gittikçe Kürtçeden uzaklaştığına dikkat çeken Özlü “Çocuklarımız belki de Kürtçeyi duyan konuşan son nesil olacak. Hatta çoğu çocuk artık Kürtçe konuşamıyor. İnsanlar anadillerini unutmak zorunda bırakılıyor. Tüm hayatı boyunca sadece Türkçe eğitim öğretim görüyor. Bu da zamanla kendi anadilinden uzaklaşıp yok olmayı getiriyor. Bizim temel talebimiz anadilde eğitimdir. Şu an seçmeli ders olarak tanınan yasal hakkımızı talep ettiğimizde bile bunu duymazlıktan geliyorlar. Benim mahallemdeki okulda iki bin öğrenci varsa bunun en az bin tanesi Kürtçe seçmeli ders talebinde bulunmuştur. Ama bu talep her defasında ‘Öğretmen yok, sınıf yok, yer yok’ vb. gerekçelerle geçiştiriliyor. Kürtçe bu ülkede 20 milyon Kürdün dilidir. Bu dile karşı asimilasyonu devreye koyanlar suç işliyorlar. Ama biz tüm bunlara rağmen Kürtler olarak anadilimize daha da sahip çıkacağız. Kürtlere seçmeli dersi çok görenlere karşı Kürtler Kürtçeye sahip çıkarak çocuklarına öğretmelidir. “ diyerek Kürtleri kendi anadillerine sahip çıkmaları noktasında duyarlılığa davet ettiklerini söylüyor.
